नवदुर्गा भवानीको उपासना गरी चैते दशैं पर्व आज मनाइँदै छ । दानवी शक्तिमाथि दैवी शक्ति र असत्यमाथि सत्यको विजयस्वरूप देवी भागवत्, कालिका पुराण, चण्डी पाठ गरी चैत शुक्ल अष्टमीका दिन दशैं मनाउने प्रचलन छ । अष्टमीको दिनलाई चैते दशै र नवमीलाई त्रेता युगमा अयोध्याका राजा दशरथ र रानी कौशल्यावतीको ज्येष्ठ छोराका रुपमा रामको जन्म भएकाले रामनवमीका रूपमा मनाउने गरिन्छ । आजका दिन अशोकको फूल खानाले रोगव्याधि र शोक नाश हुन्छ भन्ने जनविश्वास छ ।

चैते दशैं शरद ऋतुमा मनाइने बडा दशैंमा जस्तो बाहिरी उल्लास र चहल पहल नभए पनि समग्रमा उल्लासमय हुने गर्दछ । यस दिन दुर्गा भवानीको पूजाआजा गर्ने र खास गरेर अष्टमी तिथिको दिन आफन्तजनसँग बसेरसँगै खानपिन गर्ने गरिन्छ । चैते दशैंलाई कतिपय ठाउँमा सानो दशैं भन्ने चलन पनि छ । पुराना कथनहरुका अनुसार पहिले–पहिले मुख्य दशैं चैतमा पर्ने गर्दथ्यो तर उक्त समयमा सुख्खा भएर खडेरी पर्ने, मौसम बदली साथै दशैंको गरिष्ठ भोजन अनि हिँडडुलले धेरै जना बिरामी परेपछि दशैंलाई वर्षको मध्यमा सारिएको मान्यता छ । वास्तवमा दशैं भन्ने वित्तिकै दशमी भन्ने बुझिन्छ, तर फेरि नेपालमा दशैंको रौनक भने अष्टमीको दिन बली दिने कुराहरुमा केन्द्रित रहन्छ । चैते दशैंमा छोरी चेली लगायत दिदी बहिनीहरुलाई बोलाएर खुवाउने चलन पनि गाउँघरमा रहेको छ । पछिल्लो समयमा चाडपर्वको रौनकता र महिमा भने घट्दै गएको छ । प्रायः चैत महिना पर्ने यो चाड नेपालीहरुको विशेष महत्व रहेको छ । हाम्रो देशको संस्कृतिलाई जीवन्त राख्न चाड पर्वहरुको ठूलो महत्व हुन्छ । चाडपर्वले गर्दा भावानात्मक एकता ल्याउने मात्रै नभई संस्कार र परम्पराहरुलाई पर्वहरुले सुरक्षित राख्न टेवा पुग्दछ । नेपालमा रहेका विभिन्न चाडपवहरु मध्ये चैते दशैं पनि एक विशेष पर्व मानिन्छ । पर्व जुन सुकै समयमा मनाउने भएपनि यसलाई संरक्षण गरी नेपाललाई संस्कृति तथा चाडपर्वको धनी मुलुक बनाउन हरेक पर्वको संरक्षण गरिनु आवश्यक छ । यसो भयो भने मात्र चाडपर्व मनाउनुले सार्थकता प्राप्त गर्दछ ।